Mermer sektöründe iş sağlığı ve güvenliği: Martura Stones’un başarılı uygulamaları

Kazanın büyüğü ihmalin küçüğü ile başlar.

Keşke dememek için iş güvenliği kurallarına uyalım.

İş sağlığı ve güvenliği, hayatımızın en önemli meselelerinden biri olarak ciddi bir kavramdır. Ülkemizde iş sağlığı ve güvenliği farkındalığı son yıllarda artmış ve bu alanda yapılan faaliyetler de hızlanmıştır. Bu röportajda, iş sağlığı ve güvenliği konusunda yapılan düzenlemeleri ve faaliyetleri öğreneceğiz. İş sağlığı ve güvenliği konularını üretimin ve sistemin bir parçası olarak gören Martura Stones Firması Yönetim Kurulu Başkanı Funda Bekişoğlu, Taş Dünyası dergisinin sorularını yanıtladı.

Funda Bekişoğlu, mermer sektörünün önde gelen isimlerinden biri. ODTÜ Elektrik Elektronik Mühendisliği ve İşletme mezunu olan Bekişoğlu, Koç Holding’de sistem ve proje yöneticiliği yaptıktan sonra aile şirketi Turan Bekişoğlu Mermer A.Ş.’de finans koordinatörlüğü ve yönetim kurulu başkan yardımcılığı görevlerini üstlendi. Aynı zamanda Martura Stones Dış Ticaret A.Ş. ve Marmiro Stones firmalarının yönetim kurulu başkanlığı ve başkan yardımcılığı görevlerini de yürüten Bekişoğlu, iş hayatının yanında çeşitli vakıf, sivil toplum kuruluşları ve sosyal sorumluluk projelerinde de yer alarak toplumsal yaşam ve insan gelişimine katkı sağlamayı amaçlıyor. Biz de kendisiyle mermer sektöründeki deneyimlerini, başarılarını ve iş saglığı ve güvenliği hakkında  konuştuk Ayrıca;  IMIB VE TUMMER gibi sektörel kuruluşlarda da aktif rol alan Bekişoğlu, mermer sektörünün gelişimine katkı sağlıyor ve Türkiye’nin ihracatına değer katıyor.

 

Bize iş sağlığı ve güvenliğinden kısaca bahseder misiniz?

Son yıllarda ülkemizde İş Sağlığı ve Güvenliği farkındalığının artmasına paralel bu kapsamda yapılan faaliyetler hız kazanmaktadır. Bunun başlıca nedenleri; iş kazalarındaki artışa bağlı olarak iş gücü ve zaman kaybının meydana getirdiği maliyet artışlarının fazlalaşarak iş veren ve ülke ekonomisine olumsuz etki etmesidir.

Elbette resmi denetimler ve idari para cezaları da işyerlerini İş Sağlığı ve Güvenliği anlamında gerekli önlemleri almaya ve farkındalık seviyesini artırmaya mecbur bırakmıştır. Çoğu işyeri, artık İş Sağlığı ve Güvenliği konularını üretimin ve sistemin bir parçası olarak görürken, bazı işyerleri ne yazık ki maliyet ve zaman kaybı olarak görmeye devam etmektedirler.

Size göre ülkemizde iş sağlığı ve güvenliği çalışmalarını değerlendirebilir misiniz?

İş Sağlığı ve Güvenliği kültürünün çalışanlara, işverenlere kısaca tüm paydaşlara eğitimler, yayınlar, konferanslar vb. organizasyonlar ile aşılanması daha güvenli ve sağlıklı bir çalışma ortamı oluşması bakımından faydalı olacaktır. Hatta okullarda İş Sağlığı ve Güvenliğinin temel derslerden biri olarak verilmesi farkındalığın temel eğitim seviyesinden başlanarak artırılmasına katkı sağlayacaktır.

İş verenlerin hukuki sorumluluğu ağır, peki iş güvenliği uzmanı ve çalışanların isg sorumlulukları nelerdir?

İşverenler İş Güvenliği Uzmanlarından yardım almaktadır. Kanun koyucu İş Güvenliği Uzmanlarının da yükümlülüklerini belirlemiş ve işveren kadar sorumlu tutmuştur.

İş Güvenliği Uzmanının görevleri;

• Rehberlik
• Risk Değerlendirmesi
• Çalışma Ortamı Gözetimi
• Eğitim, Bilgilendirme, Kayıt
• İlgili Birimlerle İş Birliği

İş Güvenliği Uzmanı yükümlülükleri;

• İş Güvenliği Uzmanları, yönetmelikte belirtilen görevlerini yaparken, işin normal akışını mümkün olduğu kadar aksatmamak ve verimli bir çalışma ortamının sağlanmasına katkıda bulunmak, işverenin ve işyerinin meslek sırları, ekonomik ve ticari durumları ile ilgili bilgileri gizli tutmakla yükümlüdürler.
• İş Güvenliği Uzmanları, İş Sağlığı ve Güvenliği hizmetlerinin yürütülmesindeki ihmallerinden dolayı, hizmet sundukları işverene karşı sorumludur.
• İş Güvenliği Uzmanı, işverene yazılı olarak bildirilen İş Sağlığı ve Güvenliğiyle ilgili alınması gereken tedbirlerden acil durdurma gerektiren haller ile yangın, patlama, göçme, kimyasal sızıntı gibi hayati tehlike arz edenleri, belirlenecek makul bir süre içinde işveren tarafından yerine getirilmemesi hâlinde, işyerinin bağlı bulunduğu Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğüne yazılı olarak bildirmekle yükümlüdürler.
• İş Güvenliği Uzmanı, görevlendirildiği işyerinde yapılan çalışmalara ilişkin tespit ve tavsiyeleri, İşyeri Hekimi ile birlikte yapılan çalışmaları ve gerekli gördüğü diğer hususları onaylı deftere yazmakla yükümlüdür.

İş Sağlığı ve Güvenliği, yasalarla (6331 Sayılı Kanun) tanımlanmış bir konu olup, işvereni olduğu kadar çalışanları da bağlayan bir durumdur

Çalışanların yükümlülükleri

• İşyerindeki makine, cihaz, araç, gereç, tehlikeli madde, taşıma ekipmanı ve diğer üretim araçlarını ve bunların güvenlik donanımlarını doğru olarak kullanmak ve değiştirmemek,
• Kendilerini ve diğer çalışma arkadaşlarını tehlikeye atmamak,
• İş Sağlığı ve Güvenliği eğitimlerine katılmak, konu ile ilgili talimatlara uymak,
• Kendilerine verilen kişisel koruyucu donanımları kullanmak ve muhafaza etmek,
• Çalıştıkları makine ve ekipmanlara zarar vermemek,
• Ciddi ve yakın bir tehlike ile karşılaştıklarında amirlerine ve çalışan temsilcisine haber vermek, gibi sorumlulukları yasa ile belirlenmiştir.

İş sağlığı ve güvenliği uygulamalarında en çok zorlandığınız noktalar nelerdir?

İşyerlerinde bu kanun ve vb. talimatların olmasına rağmen uygulanabilirlik açısından her zaman zorluklar olmaktadır. Örneğin çalışan personelin eğitim seviyesinin düşük olması ve buna bağlı olarak tehlikeleri önemsememesi, umursamazlık, tehlikeyi ciddiye almama, tecrübeli personelin kendine olan güveninden kaynaklanan tedbirsizlik gibi durumlar İş Sağlığı ve Güvenliği kurallarının uygulanması anlamında zorluklar çıkarmaktadır. Ülkemizde bazı işyerlerindeki ağır çalışma şartları, iş dışındaki hayat şartları, psikolojik sıkıntılar da İş Sağlığı ve Güvenliğini doğrudan olumsuz etkileyen konular arasında gösterilebilir.

Bütün bu bileşenleri göz önünde bulundurduğumuzda, bizimde zaman zaman İş Sağlığı ve Güvenliği kurallarını uygulatmakta zorluk yaşadığımız durumlar söz konusu olabilmektedir. Bu gibi durumlarda bizzat personelin kendisi ile sorun hakkında konuşarak, eğitimler vererek ve örneklemeler yaparak bu tür problemleri çözmeye çalışmaktayız.

İşverenler için alınmış yargı kararları da bulunmaktadır. Bunlardan en önemli ve bağlayıcı olanı ‘’İşveren, işyerinde salt mevzuatın gerektirdiği önlemleri değil, kutsallaştırılması gereken insan yaşamına saygı çerçevesinde günümüz bilim ve teknolojisinin öngördüğü önlemleri dahi almakla yükümlüdür. Çalışanların güvenliği KENDİ DİKKATLERİNE bırakılamaz…” hükmü olabilir. Dolayısı ile işveren çalışanları için İSG anlamındaki gerekli tüm önlemleri almalı, uygulamaya sokmalı ve takip etmelidir.

Martura Stones olarak;

Yukarıda yazılanların farkında olarak, çok tehlikeli işyeri kapsamında, 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ve buna bağlı yönetmeliklere göre alınması gereken tüm tedbirleri almak önceliğimizdir.

Bu kapsamda; işyerine özgü prosedürlerde Yıllık Periyodik Sağlık Kontroller, Eğitimler, Risk Analizleri, Acil Durum Planları, Tatbikatlar, Periyodik Test ve Ölçüm konularını tanımlamakta ve gereğini yapmaktayız. Bütün bunların hazırlanma sürecinde tüm paydaşların (işçi, işveren, İş Güvenliği Uzmanı, İşyeri Hekimi, varsa Taşeronlar vb.) katılımını sağlamaktayız. Bu prosedürler oluşturulduktan sonrada, periyodik olarak takibi yapılmakta ve ilave riskler değerlendirilerek gerekli revizyonlar yapılarak önlemler alınmaktadır.

Bu prosedürlerin dışında, işletmeye özgü tehlike ve riskler yapılan saha denetimlerinde belirlenerek gerekli önlemlerin alınması sağlanmaktadır.

Martura Stones firması olarak ocak ve fabrikada aldığınız önlemler nelerdir?

Genel Tedbirler

• Tüm personelin mesleki eğitim belgesine sahip olması sağlanmaktadır.
• Tüm personeller; kullanacağı makine ve ekipmanlar için eğitim aldıktan sonra işe başlatılmaktadır.
• Operatörler; forklift, vinç, kepçe, kamyon, ekskavatör vb. iş makinesi kullanacaksa ilgili ehliyet veya sertifikaları kontrol edildikten sonra işe başlatılmaktadır.
• Tüm personeller, sağlık raporları İşyeri Hekimi tarafından incelendikten sonra ve UYGUN ibaresi alınması durumunda işe başlatılmaktadır.
• Her makinenin bir kullanma talimatı bulunmakta ve iş güvenliği kuralları ile ilgili bilgilerde bu talimatlarla çalışanlara tebliğ edilmektedir.
• Tüm personele Temel İSG Eğitimleri ve Yüksekte Çalışma Eğitimleri periyodik olarak verilmektedir.
• Tüm personele Kişisel Koruyucu Donanım Kullanımı Eğitimleri periyodik olarak verilmektedir.
• Tüm personele yaptıkları işlere uygun olarak, baret, kulak koruyucu, çelik burunlu çizme, iş elbisesi, iş ayakkabısı ve gözlük zimmet karşılığı teslim edilmekte ve saha kontrolleri sırasında bunların kullanımları hakkında denetimler yapılmaktadır.
• Ortak kullanım alanlarında güvenlik tedbirleri ve kazalar ile ilgili eğitim videoları yayınlanmaktadır.
•  İşletmede meydana gelen iş kazaları raporlanmakta ve incelemeye alınmaktadır. Bu incelemeler sonucunda, benzer kazaların tekrarlanmaması için gerekli önlemler alınmaktadır.

Ocaklarda alınan tedbirler

• Ocak içinde konumlandırılmış Uyarı ve İkaz Levhaları hakkında çalışanlar periyodik olarak bilgilendirilmektedir.
• Kademe kenarlarına güvenlik ipleri çekilerek personel girişi engellenmektedir.
• Kullanılmayan kademe kenarları blok ile kapatılarak personel girişi engellenmektedir.
• Çalışanların dinlenme alanlarının kademe kenarı veya kademe altlarından uzak bir yerde konumlandırılması sağlanmaktadır.
• Kademelerde kavlak, bağımsız parça ve kaya gibi kayıp düşme riski olan parçalar rutin olarak kontrol edilmekte ve gerekli önlemler alınmaktadır.
• Telli kesme makinaları kurulmadan önce tel aksamı kontrol edilerek gerekli ayarlamalar yapılmaktadır. Tel Kopması riskine karşın sönümleyici koruyucu kullanılmaktadır.
• Telli kesme makinalarının birbirlerini veya çalışanları hedef almayacak şekilde kurulması ve çalıştırılması sağlanmaktadır.
• Makinaların enerji kablolarının zemin veya suyla temasını engellemek adına taşıyıcı sehpa kullanılması sağlanmaktadır. (Kablo ezilmesi, elektrik şoku, yangın vs. risklere karşı)
• Makinelerinin elektrik ve mekanik aksamları periyodik olarak kontrol edilmektedir.
• Kepçe, ekskavatör, kaya kamyonu gibi iş makinelerinin periyodik bakımları yapılmakta ve kayıt altına alınmaktadır.
• Kepçe, ekskavatör ve kaya kamyonunun; yükleme, boşaltma, delme, kırma gibi faaliyetleri diğer personelin en az 30 metre uzağında olacak şekilde planlanmaktadır.

• Hammadde yüklemesi yapılırken, o Tır veya kamyon düz zemine konumlandırılır.
• Öncelikli olarak tahta takozlar hammadde boyutuna göre personel tarafından dorse üzerine konulur.
• İlgili personel, bu alandan uzaklaşarak iş makinası operatörünü yönlendirebileceği bir noktaya geçer.
• Operatör, hammaddeyi bu takozlara denk gelecek şekilde işaretçinin yönlendirdiği şekilde yavaşça bırakır.
• Yükleme işlemi bittikten sonra yükün durumu gözle kontrol edilir.
• Bütün işlem bitinceye kadar tır veya kamyon şoförü araçtan uzaklaştırılır. Araç kabininde veya yakınında bulunmasına izin verilmez.
• Kesinlikle yükteki hammadde altına takoz koyma, takoz çekme veya başka herhangi işlem yapılmaz. Özellikle operatörler bu konuda oldukça fazla eğitim almakta ve bilgilendirilmektedir.
• Blok Devirme İşlemi Yapılırken, o Ana kütlede kesim işlemi bittikten sonra, bu alandaki tüm makine ekipman ve gereksiz malzemeler uzaklaştırılır.
• Bloğun devrilmesi esnasında dağılmaması ve parçalanmaması için zemin kısmına takoz, kum vb. malzeme ile yastıklama yapılır.
• Yıkım öncesi bu alandan tüm personel uzaklaştırılır.
• Kesilen kütle, balon yöntemi ile ana kütleden bir miktar ayrılır.
• Ayrılan alana iş makinası yardımıyla taş parçaları atılarak kesilen kütlenin geri kayması engellenir.
• Bu işlem kesilen kütle, ana kütleden tamamen ayrılana kadar devam eder.
• Bu işlemler esnasında tüm çalışanlar emniyetli bir mesafede bulundurulur.

Fabrikada alınan tedbirler

• Fabrika içinde konumlandırılmış uyarı ve ikaz levhaları hakkında çalışanlar periyodik olarak bilgilendirilmektedir.
• Ebatlı mermerin taşınması ve aktarılması işlemlerinde el&ayak zedelenmesi ve incinmesi risklerine karşı çalışanlara Elle Kaldırma ve Taşıma Eğitimleri verilmekte ve saha uygulamaları takip edilmektedir.
• Mamul ve yarı mamul ürünler, devrilme riskine önlem olarak maksimum 3 metre yükseklikte olacak şekilde istiflenmektedir.
• Plakaların sehpa üzerinde devrilme riskine karşı koruyucu ekipmanlar kullanılmaktadır.
• Vinç ile blok vb. ağır yüklerin taşınması işlemlerinde, sertifikalı personeller çalıştırılmakta ve yüklerin etrafında ve altında insan bulundurulmamaktadır. Yükler zemine en yakın seviyede taşınmaktadır. Sapan, zincir vb. taşıma aparatları sürekli olarak kontrol edilmekte, hasarlı olanlar kullanımdan çekilmektedir.
• Bakım onarım işleri için çalışma yapılan alanlar, dışardan müdahalelere sınırlandırılmakta ve gerekli uyarı levhaları asılmaktadır.
• Tüm makinelere ait tüm koruyucu ekipmanlar aktif halde bulundurulmakta, periyodik olarak kontrolü sağlanmaktadır.
• Özellikle epoksi ve aseton gibi zararlı kimyasalların kullanıldığı epoksi fırın hattında çalışan personellerin gözlük, maske ve eldiven kullanması ve kullanımı konusunda eğitimler verilmesi sağlanmaktadır. Çalışma alanının havalandırma koşulları sağlanmış, olası yangın ve parlama riskine karşı gerekli tedbirler alınması sağlanmaktadır.