Mermer işlemlerinde çalışan güvenliği üzerine Doç. Dr. Engin Özdemir ile söyleşi

İş sağlığı ve güvenliği, her işçinin olduğu gibi mermer kesme ve cilalama sektöründe de öncelikli bir yaklaşımdır. Bu verimliliği faaliyet gösteren işletmeler, çalışanlarının sağlığını korumak ve güvenli bir çalışma ortamı sağlamak adına çeşitli önlemleri almak zorundadır. Bu konuda, değerli görüş ve deneyimleriyle öne çıkan Doç. Dr. Engin Özdemir ile gerçekleştirdiğimiz röportajda, mermer kesme ve cilalama işlemlerinin iş sağlığı ve güvenliği açısından nasıl ele alındığını ele aldık. İşte, sektördeki bu önemli mesele hakkında Özdemir’in perspektifinden değerli açıklamalar…

Okurlarımıza kısaca kendinizden, profesyonel özgeçmişinizden bahsedebilir misiniz? Lisans ve lisansüstü eğitimimi İnönü Üniversitesi Maden Mühendisliği bölümünde tamamladıktan sonra 2023 yılı itibariyle ÜAK tarafından Maden Mühendisliği alanında doçent unvanını kazandım. 8 yıl Maden Mühendisliği alanında araştırma görevlisi olarak çalıştıktan sonra şu anda Malatya MYO Okulu Mülkiyet Koruma ve Güvenlik Bölüm Başkanlığını yapmaktayım ve İş Sağlığı ve Güvenliği programında öğrencileri yetiştirmeye devam etmekteyim. Şu ana kadar 8’i SCI indeksli dergi olmak üzere toplam 18 uluslararası dergide yayınım, 22 uluslararası sempozyumda sunulmuş ve tam metni basılmış bildiri, 2 uluslararası kitap bölümü ve 3’ü yürütücüsü olduğum toplam 8 farklı bilimsel araştırma projesinde görev aldım.

Mermer kesme ve cilalama tesislerinde iş sağlığı ve güvenliği için en önemli riskler nelerdir ve bu riskleri azaltmak için neler yapılabilir?

Mermer kesme ve cilalama tesislerinde iş sağlığı ve güvenliği için en önemli riskleri 5 sınıfta toplayabiliriz:

Gürültü

Mermer fabrikalarında kullanılan ST veya Katrak kesim makineleri yüksek gürültü oluşturmaktadır. Bu gürültü çalışanların işitme kaybına ve acil durumlarda birbirlerine haber verememelerine neden olmaktadır. Bu riskleri en aza indirmek için fabrikalar aşağıdaki önlemleri alabilir:

Kesim yerlerini ayrı bir bölüme almak ve ses emici izolatörler ile duvarları kaplamak.
Gürültü değeri düşürülemiyorsa çalışanlara KKD vermek.
Her çalışana acil bir durumda kullanabilecekleri özel kişisel butonlar vermek.

Bu önlemlerin alınması, çalışanların iş güvenliğini ve sağlığını artıracaktır.

Toz

Mermer bloklarının kesimi esnasında toz oluşur. Bu toz, çalışanların solunum yollarına zarar verebilir. Toz oluşmasını önlemek için işyerinde etkili hava emme ve toz giderme sistemleri kurulmalıdır. İşçilere toz maskeleri veya solunum koruyucuları sağlanmalıdır. Kesimin ıslak kesim yöntemi ile yapılması, tozun yayılmasını engeller. İşçilere tozun oluşturduğu tehlikeler ve korunma yöntemleri konusunda eğitim verilmelidir.

Elektrik

Elektrik risklerini yönetmek önemlidir. İşçilere elektrik tehlikeleri konusunda eğitim verilmelidir. Elektrikli ekipmanların nasıl kullanılacağı ve temas edilmemesi gereken durumlar vurgulanmalıdır. Kopmuş veya eskimiş elektrik kabloları ile çalışma yapılmamalıdır. Elektrikli ekipmanların yalıtımlı olması önemlidir. İşçilerin doğrudan temas etmesini engellemek için yalıtımlı kaplamalar kullanılmalıdır. Tehlikeli bölgeler, elektrik panoları ve ekipmanlar uygun şekilde işaretlenmelidir. Elektrikle ilgili güvenli çalışma prosedürleri oluşturulmalı ve işçilere bu prosedürleri uygulama konusunda eğitim verilmelidir.

Termal Konfor

Mermer fabrikalarında çalışanların termal konforunu sağlamak için aşağıdakilere dikkat edilmelidir:

İyi hava sirkülasyonu ve havalandırma sistemi.
Yüksek nem kontrolü.
Çalışanların sıcaklık koşullarına uygun giysiler giymesi.
İş yerinin koşullarını ve çalışanların ihtiyaçlarını göz önünde bulundurarak özelleştirilmiş bir yaklaşım benimsemek.
Aydınlatma parametrelerinin dikkatli bir şekilde planlanması.
Çalışanların rahatlığı hem üretkenliği artırabilir hem de iş sağlığı ve güvenliği açısından önemlidir.

Makinelerin Bakım ve Onarımları

Mermer kesim makinelerinin düzenli bakım ve onarımlarının yapılması, işletmenin verimliliği, iş güvenliği ve ekipman ömrü açısından önemlidir. Mermer bloklarının ağır tonajlı olmasından dolayı, geçmişte yaşanan iş kazalarında çalışanların uzuv kayıpları yaşanmıştır. Bu olaylar genellikle mermer bloklarının vinç yardımı ile taşınması esnasında meydana gelmektedir. Bundan dolayı fabrikada kullanılan vinçlerin bakımları zamanında yapılmalı ve kopan veya eskiyen halatların değişimi derhal yapılmalıdır. Ayrıca, kesilen mermer parçalarının taşıma işlemleri forklift aracıyla gerçekleşmektedir. Forklift araçlarında meydana gelen arızalar nedeniyle ağır tonajlı mermer kasalarının çalışanların üstlerine devrilmesi mümkün olmaktadır. Bunun önüne geçmek için forklift aracının bakımları zamanında yapılmalı ve gerekiyorsa yenisi ile değiştirilmelidir.

Bu önlemlerin alınması, iş kazalarının önlenmesine ve çalışanların iş güvenliğinin sağlanmasına yardımcı olacaktır.

Çalışanların iş sağlığı ve güvenliği konusundaki bilinç düzeyi ne durumda ve bilinçlendirilmesi için neler yapılabilir?

İş sağlığı ve güvenliği, çalışanların sağlığı ve yaşamları için kritik bir konudur. İşverenler, çalışanların iş sağlığı ve güvenliği konusundaki bilinç düzeyini artırmak için aşağıdakileri yapabilir:

Çalışanları iş sağlığı ve güvenliği konusunda eğitmek.

İş sağlığı ve güvenliği politikalarını sürekli olarak gözden geçirmek ve iyileştirmek.

Çalışanların iş sağlığı ve güvenliği konusundaki görüşlerini paylaşmalarını teşvik etmek.

İş sağlığı ve güvenliği kurallarına uyum gösteren çalışanları ödüllendirmek.

İşyerlerinde iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili broşürler, afişler ve videolar dağıtmak.

Yöneticiler ve üst düzey çalışanlar, iş sağlığı ve güvenliği kurallarına uymada örnek davranışlar sergileyerek diğer çalışanları motive etmek.

İşyerlerinde işçi temsilcileri veya iş sağlığı ve güvenliği komiteleri oluşturmak.

İş sağlığı ve güvenliği konusundaki mevzuat yeterli midir?

İş sağlığı ve güvenliği mevzuatı, işçilerin sağlığını ve güvenliğini korumak, iş kazalarını ve meslek hastalıklarını önlemek amacıyla oluşturulan yasal düzenlemeler bütünüdür. Mevzuatın yeterliliği, birçok faktöre bağlıdır ve sürekli olarak güncellenmesi gereken dinamik bir konudur.

Mevzuatın yeterliliği değerlendirilirken, aşağıdaki sorulara cevap verilmelidir:

Kapsamlı mı?

Güncel mi?

Uygulanabilir mi?

İşçi ve işveren katılımı nasıl?

Sonuç olarak, iş sağlığı ve güvenliği mevzuatının yeterliliği ülke koşullarına, iş alanlarına ve güncel ihtiyaçlara göre değişebilir. Mevzuatın sürekli olarak gözden geçirilmesi, güncellenmesi ve etkin bir şekilde uygulanması, iş kazalarının ve meslek hastalıklarının önlenmesi için önemlidir.

İş sağlığı ve güvenliği mevzuatı, iş kazalarının ve meslek hastalıklarının önlenmesi için önemli bir araçtır. Mevzuatın yeterliliği, iş kazalarının ve meslek hastalıklarının önlenmesi için büyük önem taşır.

İş sağlığı ve güvenliği konusundaki tavsiyeleriniz nelerdir?

İş sağlığı ve güvenliği, hem yasal hem de etik bir sorumluluktur. İşyerlerinde sağlıklı ve güvenli bir çalışma ortamı sağlamak, hem işçilerin hem de işverenlerin yararınadır. Güvenlik kültürü, bir organizasyonun veya topluluğun bireylerinin güvenlikle ilgili tutumları, değerleri, inançları, davranışları ve uygulamalarının bir bütünüdür. Güvenlik kültürü, bir organizasyonun veya topluluğun güvenliği benimseme şeklini ve güvenlikle ilgili davranış biçimlerini yansıtır. Bir güvenlik kültürü oluşturmak, sadece teknik önlemleri almakla sınırlı değildir. Aynı zamanda insanların güvenlik konularına nasıl yaklaştığına ve bu konuda nasıl davrandığına da odaklanır. İşyerlerinde negatif güvenlik kültürünü ortadan kaldırmak ve yerine olumlu bir güvenlik kültürünü inşa etmek önemlidir.

Gelecekteki iş sağlığı ve güvenliği konusunda planladığınız geliştirmeler veya projeler var mı?

Aslında çok güzel bir soru. Şu ana kadar hep Maden Mühendisliği ile ilgili birçok yayın yaptım ve halen bu çalışmalara devam etmekteyim. Ama İSG ile ilgili istediğim noktaya henüz gelemediğimin farkında olup son bir yıldır bu konuda altyapı hazırlığı içerisindeyim. Bunun için hem madencilik hem de çeşitli sanayi alanlarında kullanılması için İSG laboratuvarı kurdum. Bura da, şu an için gürültü, titreşim, aydınlık, termal konfor, toz, yüksek ve düşük elektromanyatik dalga ölçümü yapabilen ve TÜRKAK tarafından onay almış cihazların olduğu bir laboratuvar kurdum. Bu adımı sadece başlangıç adımı olarak ifade etmem yerinde olacak. Çünkü asıl hedefim sadece ölçüm alıp bunu yorumlayan bir bilim insanı olmak değil İSG ile ilgili özellikle madencilikte yaşanan kazaların meydana gelmemesi veya minimum seviyeye indirgeyecek projelere imza atmak olacaktır. Özellikle ülkemizde yaşanan madencilik kazalarının da başında gelen Grizu Patlamalarına bağlı bir proje ana hedefimdir. Grizu patlamalarını engellemek veya riskini en aza indirmek için kapsamlı bir İSG programının uygulanması gereklidir. Bu program, tüm maden çalışanlarını içermeli ve güvenli çalışma koşullarının sağlanması için sürekli olarak güncellenmelidir diyebilirim.