Metropolis

Antik Dünyanın Modern Yolcusu
Yazı: Maden Mühendisi Ali Mucak

İzmir’in bir ilçesi olan Torbalı’nın ilk çağ tarihinin çok eskiye dayandığı bilinmektedir. Yöredeki en erken yerleşim ise Metropolis Antik kentinde ortaya çıkmıştır. Metropolis ”Ana Tanrıça’nın Kenti” anlamına gelmektedir. Bölgede yerleşim M.Ö 3 bin yıllarında başlamış ve sırasıyla Neolitik, Kalkolitik, Tunç Çağları, Frigya, Lidya, Pers, Roma, Bizans, Selçuklular, Aydınoğulları ve Osmanlı dönemlerini yaşamışlardır.

Strabon ”Geographika” kitabında ”Ephesos’tan Smyrna’ya düz bir hat olarak gezi 320 Stadion’dur. Metropolis’e olan uzaklık 120 stadion, geri kalanı ise Smyrna’ya olan mesafedir” diyerek Metropolis’in konumundan söz etmiştir.

Efes Metropolis Smyrna
Metropolis’in önemi Ephesus (Efes) ve Smyrna( İzmir) arasında stratejik bir noktada kurulmuş olmasıdır. Her türlü ticaretin yapıldığı kent, çevresindeki verimli topraklar sayesinde sürekli gelişmeye devam etmiştir. Strabon’un da bahsettiği üzere Antik çağda ünlü bir şarap merkezi olmuştur.

Tiyatro
Metropolis tiyatrosu Helenistik dönemde mermer oturma sıralarının ana kayaya oyulan tabanın üzerine yerleştirilmesi ile inşa edilmiştir. Yaklaşık 4000 kişilik kapasitesi olan tiyatroda, Priene’de benzerlerine rastlanan mermerden yapılmış soylu koltukları bulunmaktadır. Metropolis kazısının en dikkat çekici buluntularından birisi olan ‘’Griffonlu soylu koltuğu’’ Sabancı Vakfı’nın katkılarıyla heykeltıraş Sinan İlhan tarafından yeniden mermerden yontularak, tiyatrodaki yerini almıştır. Soylu koltuğunun aslı İzmir Arkeoloji Müzesi’nde sergilenmektedir. Griffon: Genellikle aslan vücutlu, kartal kafalı ve kanatlı mitolojik yaratıktır.

Mozaikli salon
Tiyatronun doğu kenarına bitişik inşa edilen Roma dönemine ait geniş mekânın duvarlarında geometrik

şekilli freskler, taban döşemesinde ise renkli taşlarla yapılmış iki panel mozaik ortaya çıkarılmıştır. Ana mozaiğin merkezinde tiyatro ve eğlence tanrısı Dionysos, karısı Ariadne ve konuyla ilgili mitolojik karakterler yer alıyor. Yan panelde ise komedya ve tragedya masklarının yanı sıra balık ve kuş figürleri olduğu için bu mekanın tiyatro yapısıyla ilgili bir resepsiyon salonu olduğu kabul ediliyor. (Mozaikli salon kaynak : Torbalı Kaymakamlığı)

Bölgedeki mermer ocakları
Metropolis kazı ekibinden aldığımız bilgilere dayanarak tiyatronun inşasında bölgedeki taş ocaklarından getirilen mermerler kullanılmıştır. Bu mermer ocakları arasında Kaplancık, Belevi, Sağlık ve Tire Hasançavuşlar’daki mermer ocakları bulunmaktadır. Orkestranın merkezindeki yuvarlak formlu pembemsi breş cinsi taşın en yakın kaynağı ise İzmir Karaburun’daki taş ocaklarıdır.